Cursus Afrika en de Afrikaanse filosofie (De Wijsgerige Jaargang 2023-2024)

Afrika en de Afrikaanse filosofie 
We begeven ons nu in relatief onbekend gebied. Kunnen we wel spreken van zoiets als Afrikaanse filosofie? Ondertussen hebben we een aantal kenmerken gedistilleerd vanuit de Wereldfilosofie. Nu bezien we of deze toepasbaar zijn op een terrein dat pas ontdekt is door de filosofen. We bezien wat Afrikaanse filosofen hier van denken. Maar we beginnen met een korte kennismaking met ‘Afrika’.

1] Geschiedenis van de Afrikaanse filosofie
We bezien dit immense continent en maken  eerste grote onderscheiden: geografisch tussen Noord en Zuid en historisch naar perioden: voor-koloniaal, koloniaal en post-koloniaal. We stellen de vraag: Wat is Afrikaanse filosofie? en zien, met Afrikaanse denkers het probleem van vraagstelling en definitie dat hierachter schuil gaat. We bezien de mogelijkheid of hier toch niet wellicht de oudste sporen van wat filosofie heet, te vinden zijn. We onderzoeken de relaties tussen filosofie, de Grieken, Egypte en Afrika: "Is Griekse filosofie niets dan gestolen Egyptische filosofie?"

2] De drie hoofdstromen in de Afrikaanse filosofie 
We bezien enige antwoorden op de vraag naar de Afrikaanse filosofie en onderzoeken de definitiesvan Placide Tempels die Bantoe filosofie typeert als de Afrikaanse filosofie. Leopold Sédar Senghor die het eigene van de Afrikaanse filosofie ziet in de ‘Négritude-beweging’ en Alexis Kagame die filosofie onttrekt aan linguistische structuren van de Afrikaanse talen.Filosofen als Henry Odera Oruka benadrukken de rol van de wijzen (sages) in de Afrikaanse filosofie en Kwasi Wiredu benadrukt het belang van “conceptuele dekolonisatie”.

3] Ubuntu, Ifa en het nieuwe Afrikaanse denken 
We bezien Ubuntu, op te vatten als een ethische of humanistische filosofie die draait om toewijding en relaties tussen mensen onderling. Inspiratiebron o.a. voor Nelson Mandela en sterk in opkomst als tegenhanger voor westerse doorgedraaide individualisering. Daarnaast maken we kennis met 'Ifa-systeem', in het leven geroepen door Orunmila, door de Nigeriaanse filosofe Sophie Oluwole naast Socrates een van "de twee beschermheiligen van de klassieke filosofie" genoemd. Ik laat zien dat de uitspraak van Plinius de Oudere (die leefde in de 4e eeuw v.g.j) nog steeds en steeds meer geldt: "Ex Africa semper aliquid novi: uit Afrika komt altijd iets nieuws”. 

4] Wat is Afrikaanse filosofie?  
Hier zetten we de Afrikaanse filosofie, als relatieve nieuwkomer in de Wereldfilosofie, af tegenover de andere wijsgerige tradities. Wat is eigen aan de Afrikaanse filosofie en waarin komt zij, als we dan toch kunnen spreken van filosofie en niet alleen van wijsbegeerte, overeen met de andere filosofische tradities als die van het westen, de islam, het boeddhisme en de Indiase en Chinese filosofie? Wat maakt dat we deze alle filosofisch kunnen noemen. We maken een overgang naar 'de wereldfilosofie, het volgende onderdeel van onze reis.

Reacties deelnemers:
“Deze lessen hebben mijn kijk op Afrika totaal veranderd.”

“Elke les hoor ik iets nieuws.”

Meer info vind je ook op de website van de filosoof en wijsgerig reisleider drs. Peter van Hooft: www.anz.nu